دیرینه شناسی مهره داران

فسیل شناسی مهره داران تلاش میکند از طریق مطالعه بقایای فسیلی مهره داران، رفتار، تولید مثل و ظاهر آن حیوانات منقرض شده را کشف کند.همچنین سعی دراتصال خط زمانی_تکاملی مهره داران گذشته و خویشاوندان امروزشان دارد.ثبت فسیلی آشکارا پیشرفت تکاملی از مهره داران آبزی اولیه به پستانداران را نشان می دهد.ماهیان زره دار یکی از پیشین ترین مهره داران فسیل شناخته شده بودند که از سنگ های اردووییسن کشف شدند.دوره دونین دارای تغییراتی بود و اجازه داد ماهیان هوازی اولیه برای مدت زمانی طولانی مورد دلخواهشان بر روی خشکی بمانند.لذا آنها نخستین چهارپایان خشکی (دوزیستان) شدند.دوزیستان شکل هایی از تولید مثل، حرکت و متابولیسم را برای سازگاری بهتر و زندگی انحصاری بر روی خشکی توسعه دادندو خزنده تر شدند.خزندگان در دوره کربونیفر  ظاهر شدند.تغییرات وسازگاری های خزندگان در رژیم غذایی و پراکندگی جغرافیایی در ثبت فسیلی انواع تراپسیدا گزارش شده است.پستانداران حقیقی در تریاس ظهور نمودند، تقریبا در حدود زمانی که دایناسورها از نسل خزندگان انشقاق یافتند.پرندگان هم در ژوراسیک ظاهر شدندو همچون دایناسورها سعی می کردند تا راه هایی برای سازش با تغییرات جهان اطرافشان بیابند.

یکی از کسانی که به شکل گیری و پیشرفت فسیل شناسی مهره داران کمک نمود جورج کوویه (1832-1769)جانورشناس فرانسوی بود.کوویه تشخیص داد فسیل های یافت شده در چینه های قدیمی تر به طور زیادی از فسیل های جدیدتر یا پستاندارانجدید متفاوتند.او این یافته ها را در سال 1812 چاپ کرد.اگرچه وی اساسا تکامل را رد کرد اما تحقیقاتش تئوری انقراض گونه ها را بنا نهاد.فسیل شناسی مهره داران به طور حقیقی با چاپ کتاب Recherches sur les poissons fossils توسط لوییس آگاسیز (1873-1807)طبیعی دان سوییسی آغاز شد.او صدها گونه فسیل ماهی را مطالعه، تشریح و فهرست نمود.در زمان حاضر، آلفرد رومر(1973-1894)کتابی در زمینه فسیل شناسی مهره داران نگاشت که پیشرفت تکامل را در فسیل های ماهی، دوزیستان و خزندگان از طریق آناتومی مقایسه ای نشان داد. رومر نخستین رییس انجمن فسیل شناسی مهره داران در سال 1940 شد.دیگر کتاب جدیدبا عنوان فسیل شناسی مهره داران و تکامل در سال 1988 توسط روبرت کارول از دانشگاه مک گیل نوشته شد.کارول رییس انجمن فسیل شناسی مهره داران در سال 1983 بود.این ابا این حال بنجمن از طریق بولتنی به نام مجله فسیل شناسی مهره داران، علاقه مندان و اعضای انجمن را در جریان آخرین کشفیات قرار می دهد و هفته ای نیست که نمونه های جدیدی از مهره داران که قبلا ناشناخته بود کشف نشوند. با این حال بسیارروشن است که آنچه را که می توانیم در مورد حیواناتی که قبل از ما بر روی زمین می زیسته اند بدانیم به قدری زیاد است که دانسته های امروزمان حتی نمی تواند آن را یک خراش کوچک بدهد.

میکروپالئونتولوژی ( ریزدیرینه شناسی)

میکروپالئونتولوژی شاخه ای از دیرینه شناسی است که در حقیقت از آثار و بقایای میکروسکوپی موجودات گذشته زمین از قبیل شکل، ساختمان صدف، محیط زیست و ارتباطات ژنتیکی و انتشار آنها در زمان و مکان های مختلف صحبت می کند.بدیهی است، مطالعه میکروفسیل ها نیاز به روش های مخصوص جهت نمونه برداری و جمع آوری آنان دارد. نسبت فراوانی آن ها در نمونه سنگ، همچنین چگونگی انتشار، نوع محیط زیستی، و اندازه صدف میکروفسیل ها ی تواند رخدادها و حوادث زمین شناسی را مشخص نماید.

اصل و منشا علم میکروپالئونتولوژی به زمانی برمی گردد که دانشمندان، دانش و اطلاعات کلی و محدودی نسبت به طبیعت داشته اند و آن هنگامی بود که محققین زبده قادر شدند در زمینه های مختلف تخصص پیدا کنند. مثلا یکی از بنیانگذاران میکروپالئونتولوژی چون آلیسددرینی (Allcide d ,Orbigny)(1802-1867) را می توان نام برد که در دیگر شاخه های علوم چون دیرینه شناسی و چینه شناسی نیز مشهور و برجسته بوده است.مطالعات این دانشمند در میکوپالئونتولوژی اغلب در تفسیر و تحلییل و طبقه بندی کلی و انتشار فرامینیفرها متمرکز شده بود.این مطالعات بعدا به وسیله زمین شناس مشهور و متخصص و دیرینه شناسانی چون رویس (A.E. Reuss) مطالعاتش بیشتر روی تقسیم بندی و تمایز بین فرامینیفرها، استراکودها و بسیاری از رده های فسیل ها و مسائل گوناگون زمین شناسی بود، ادامه یافت.

منبع: بخشی از کتاب میکروپالئونتولوژی کاربردی تالیف دکتر خسرو خسرو تهرانی

شاخه های علم دیرینه شناسی

علم دیرینه شناسی موضوعات متفاوت رو شامل میشود : دیرینه شناسی مهره داران ، پالئواکولوژی ، ریز دیرینه شناسی ، چینه شناسی ، آب و هوای دیرینه ، دیرینه شناسی گیاهان ،دیرینه شناسی بی مهرگان، ریز رخساره ها که هر کدام به بحث های دیگری تقسیم میشود و دارای کاربردهای زیادی در بحث های آب، نفت، گاز ،سد سازی ، راه و .....هستند.

تعریف علم چینه شناسی

چینه شناسی (Stratigraghy) از دو واژه یونانی Stratos  به معنی لایه - طبقه و کامه Graphos  به معنی نگاشتن ترکیب شده است و علمی است که اصولا از روابط موجود بین طبقات سنگهای رسوبی بحث میکند.مطالعات چینه شناسی از یک طرف مبتنی بر شناخت توالی طبقات رسوبی در زمانهای مختلف زمین شناسی به منظور پی بردن به تاریخ حوادث زمین و تکامل موجودات بوده، از طرف دیگر تغییرات جانبی رخساره ها در مکانهای مختلف را بررسی می نماید که به وسیله آن با وضع جغرافیایی گذشته زمین (Paleogeography) در هرزمان آشنا می شویم.

به طور کلی در مطالعات چینه شناسی حوادث مختلف زمین شناسی از قبیل تکامل موجودات جانوری (Fauna)، موجودات گیاهی (Flora)، و تحول سنگهای مختلف زمین (مانند پدیده های ولکانیسم، گرانیتیزاسیون، رسوب گذاری، دگرگونی و غیره ...) مورد بررسی قرار می گیرد.

منبع: کتاب چینه شناسی و رخدادهای زمین شناسی تالیف دکتر خسرو خسرو تهرانی